Media en beleid stellen seksueel geweld bijna altijd voor als iets dat mannelijke plegers doen bij vrouwelijke slachtoffers. Het lijkt alsof mannelijke slachtoffers niet bestaan, of dat ze als groep verwaarloosbaar klein zijn. Het klopt ook dat er meer vrouwelijke slachtoffers zijn dan mannelijke: bijna dubbel zoveel. Maar de groep mannelijke slachtoffers blijft tegelijk gigantisch groot.
Eén op vijf mannen was ooit slachtoffer van fysiek seksueel geweld. In Vlaanderen hebben we het dan over een groep zo groot als de bevolking van Antwerpen. Op het niveau van de Europese Unie gaat het over de volledige mannelijke bevolking van Duitsland.
Mensen kunnen zich weinig voorstellen bij een man die verkracht wordt, zeker als de pleger een vrouw is. Nochtans komt het regelmatig voor.
Eén vijfde van alle slachtoffers van een (poging tot) verkrachting is een jongen of man. Dat zijn er meer dan 125.000 alleen al in Vlaanderen. Ze zijn tegen hun wil gepenetreerd, of hebben zelf iemand gepenetreerd onder druk, dwang of na manipulatie.
De maatschappelijke blindheid is groot. Tot vorig jaar was het niet eens mogelijk om gedwongen penetratie (‘forced to penetrate') te vervolgen als verkrachting, omdat de strafwet dat niet toeliet. Sinds de hervorming van het seksueel strafrecht van juni 2022 kan dat wel. Maar aangezien dit bijna nergens in de communicatie werd vermeld, is het nog maar de vraag hoeveel mensen zich daarvan bewust zijn.
De vrouwenbeweging hamert terecht op het feit dat seksueel geweld op vrouwen niet fysiek hoeft te zijn om schade te veroorzaken. Exact hetzelfde geldt voor mannen.
Ook jongens en mannen worden slachtoffer van vernederende seksuele opmerkingen, het ongevraagd tonen van geslachtsorganen, wraakporno, verbale seksuele intimidatie, online grensoverschrijdend gedrag, stalking en meer. Ook zij dragen daarvan de negatieve gevolgen.
Mensen denken dat wanneer mannen al slachtoffer worden, de plegers altijd andere mannen zijn. Maar dat klopt niet. Onderzoek geeft aan dat ook meisjes en vrouwen seksueel geweld plegen.
Vraag je mensen of ze ooit 'pressiemethoden' hebben gebruikt bij iemand die geen seks wilde, dan zegt ongeveer 15% van de bevolking dat ooit gedaan te hebben. Een derde van die groep zijn vrouwen.
In onze maatschappij zijn heel wat schadelijke mythes in omloop over de seksualiteit van jongens en mannen. Zo worden tienerjongens vaak voorgesteld alsof ze aan niks anders denken dan seks, en seks willen met gelijk welke (vrouwelijke) partner die zich aandient. Meisjes en vrouwen moeten dan zogenaamd geen toestemming vragen, want elke vorm van seks die ze hebben met jongens is een 'cadeau'.
De realiteit is dat jongens, net als meisjes, recht hebben op respect voor hun seksuele grenzen. Wanneer iemand zich opdringt aan een jongen, of hem manipuleert, en seksuele handelingen stelt die hij niet wilt, of waarvoor hij niet klaar is, dan heeft dat net zo goed als bij meisjes schadelijke gevolgen.
Ook als kind kunnen jongetjes in de verschillende fases van hun seksuele ontwikkeling geschaad worden. Hun kinderlijke openheid en nieuwsgierigheid is nooit een excuus om hen bloot te stellen aan seksuele verlangens en de seksuele opwinding van volwassenen.
Bij heel wat gevallen van seksueel geweld, weten alleen pleger en slachtoffer dat het gebeurd is. Bij vrouwelijke slachtoffers heeft ongeveer een derde het nooit aan iemand verteld, bij mannen is dat de helft. Slachtoffers kunnen daardoor geen steun of hulp krijgen en plegers kunnen hun gang blijven gaan.
Dat jongens en mannen het nog lastiger vinden dan meisjes en vrouwen om het te vertellen, is niet zo gek. Mannelijke slachtoffers zijn zo goed als afwezig in de beeldvorming rond seksueel geweld, en vrouwelijke plegers zie je nooit. Jongens en mannen zijn ervoor beducht om niet geloofd te worden, of negatief bejegend. Jammer genoeg is die angst ook vaak terecht.
Seksueel geweld kan heel wat negatieve gevolgen hebben op het gebied van relaties, intimiteit en seksualiteit. Slachtoffers worstelen met de gevolgen van trauma, lichamelijk en emotioneel. Ze vinden het moeilijk om zich open te stellen en mensen te vertrouwen. Ze klappen dicht bij conflicten, of hebben het lastig met aanraking en grenzen stellen. Seks kan hen herinneren aan wat ze hebben meegemaakt. Verlangen, opwinding en een gevoel van veiligheid zijn soms ver te zoeken.
Al die wonden kunnen geheeld worden. Maar dat is bijna ondoenbaar als de partner niet weet wat er aan de hand is, of het niet accepteert. Partners kunnen bovendien zelf slachtoffer zijn en hun eigen rugzak meetorsen.
Politiecijfers over seksueel geweld op vrouwen geven maar een topje van de ijsberg weer. Bij jongens en mannen doen ze zelfs dat niet: de ijsberg zit daar volledig onder water. Het aangiftepercentage is zo laag dat plegers, man of vrouw, zo goed als altijd ongestraft blijven.
Jongens en mannen stappen ook bijna nooit naar andere officiële instanties. Amper 5% vertelt het aan de huisarts. Nog geen halve percent doet een beroep op de geestelijke gezondheidszorg.
Cijfers over mannelijke slachtoffers zijn afkomstig uit de UN MENAMAIS studie, die in 2021 is uitgevoerd door een consortium van universitaire onderzoekscentra in België, onder leiden van prof. Ines Keygnaert, gefinancierd door BELSPO.
De cijfers over vrouwelijke plegers komen uit ‘Seksuele Gezondheid in Nederland editie 2012', onderzoek door Rutgers.